• Οι Βούλγαροι δεν παραδέχονται ότι υπάρχουν Σέρβοι, ακόμα και Έλληνες, στην Μακεδονία. Το να κρίνουμε, από τον συνηθισμένο τους τρόπο με τον οποίο μιλούν για αυτή την περιοχή, κάποιος θα μπορούσε να σκεφτεί ότι η Μακεδονία δεν είναι τίποτα περισσότερο ή λιγότερο από ένα αδιαμφισβήτητο τμήμα της ηγεμονίας. Οι ίδιοι οι Μακεδόνες κάτοικοι-εκτός από εκείνους του νότου, των οποίων η Μακεδονική ταυτότητα δεν έχει ποτέ αμφισβητηθεί- μπορεί δύσκολα αν λεχθεί ότι έχουν εθνική ψυχή, ή για αυτό το θέμα καθόλου ψυχή. Αν πιαστούν νέοι από τη Βουλγαρική προπαγάνδα, και ανατρέφονταν στα σχολεία τους, αυτοί θα είχαν εντρυφήσει στην ιδέα ότι είναι Βούλγαροι. Αν οι Σέρβοι είναι οι πρώτοι στο πεδίο, αυτοί γίνονται Σέρβοι. Η φυλή είναι στην αλλαγή και την προσέγγιση. (Abbott σ.80)
  • Η βουλγαρική προπαγάνδα, πολύ ενεργά έκανε τεράστια προετοιμασία και βοήθησε τις προσπάθειες στη χώρα, όπου χωρίς αμφισβήτηση αναγνωρίστηκε ακόμα και από εκείνους που δεν ανήκαν στο βουλγαρικό στοιχείο.Σε μερικές περιοχές της Μακεδονίας, η επιτυχία των προσπαθειών αμφισβητούνταν. Σε μερικά σημεία, όπου η ισχυρή τουρκική εγκατάσταση εδώ και αιώνες ήταν αδιάκοπη, και σε εκείνες τις περιοχές που λόγω της θέσης τους δεν είχαν έρθει σε επαφή με άλλους πληθυσμούς, οι Σλάβοι έχαναν τη συνείδηση του έθνους τους, ακόμη και τη γλώσσα τους, που ήταν σλαβική, χωρίς να είναι ούτε βουλγαρική ούτε σερβική. Ήταν και αισθάνονταν Σλάβοι και τίποτα άλλο και δεν ανέχονταν εκπροσώπους που ανήκαν στον ελληνικό κλήρο, από τον οποίο έπρεπε να υπομένουν την αγγαρεία και την πίεση ενώ η Εκκλησία σχεδόν πάντα ήταν σε αγαστή συνεργασία με τους Τούρκους. Έτσι, ήταν πρόθυμοι να «ανοίξουν την αγκαλιά» τους στον πρώτο που θα τους έδινε την ελπίδα ότι θα μπορούσαν να ξεφύγουν από τη δικαιοδοσία της ελληνικής εκκλησίας και των ελληνικών σχολείων και θα τους έθετε υπό την πνευματική καθοδήγηση ενός κλήρου που θα ήξερε τον ανώτερο ρόλο του και που δε θα προσπαθούσε μέσω της θρησκείας να τους προσδέσει στο άρμα της ελληνικής προπαγάνδας. (Mantegazza, σ. 47)