• Έχουν πολύ αλλάξει οι καιροί , αφότου ο Βίκτορ Γκρεγκόροβιτς αφηγούμενος το ταξίδι του στην ευρωπαϊκή Τουρκία έγραφε: “Οι Βούλγαροι της Αχρίδας διακρίνονται από τους Έλληνες απ’ το χαρακτήρα τους. Η ελληνική επιρροή όμως έχει πνίξει σχεδόν την εθνική γλώσσα, η οποία ανακτά τα δικαιώματά της μόνο στον οικογενειακό κύκλο. Δε μου έτυχε να συναντήσω κανέναν στην Αχρίδα που να μπορεί να καταλάβει τη σλαβική γραφή. Αντίθετα, πολλοί είχαν ασκηθεί στην ανάγνωση βιβλίων από παλιά χειρόγραφα”.
    (Berard, σ. 160-161)