Δεν υπάρχει περιεχόμενο για τον συγκεκριμένο περιηγητή για να καταχωρηθεί.

Δεν υπάρχει περιεχόμενο για τον συγκεκριμένο περιηγητή για να καταχωρηθεί.

Δεν υπάρχει περιεχόμενο για τον συγκεκριμένο περιηγητή για να καταχωρηθεί.

Δεν υπάρχει περιεχόμενο για τον συγκεκριμένο περιηγητή για να καταχωρηθεί.

Δεν υπάρχει περιεχόμενο για τον συγκεκριμένο περιηγητή για να καταχωρηθεί.

Δεν υπάρχει περιεχόμενο για τον συγκεκριμένο περιηγητή για να καταχωρηθεί.

Δεν υπάρχει περιεχόμενο για τον συγκεκριμένο περιηγητή για να καταχωρηθεί.

• Εκδρομή στα ερείπια της Πέλλας. Η οδός που οδηγεί στα ερείπια της αρχαίας πρωτεύουσας της Μακεδονίας, στο μέσον της οποίας περιλαμβάνουν την κώμη Αλλάχ Κιλισέ, και ο λόφος Άγιος Απόστολος όπου και η ομώνυμη πόλη 80 σπιτιών είναι η αρχαία οδός από την Έδεσσα στην Πέλλα, όπου βρίσκονται 2 μεγάλοι τύμβοι ή χώματα. Δύο ώρες μετά το Γενιτζέ φτάνει κάποιος στην Πέλλα ( σήμερα Άγιοι Απόστολοι, βουλ.Ποστόλ, τουρκ. Αλλάχ Κιλισσέ) την πατρίδα του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Η ίδια αυτή πόλη ήταν μεγάλη και ιστορική κατά τους μακεδονικούς και ρωμαϊκούς χρόνους. Επίσης δε ήταν και σταθμός της Εγνατίας οδού. Η ακμή της πόλης ωστόσο εξέπεσε κατά την ρωμαϊκή περίοδο. Ο δε Δίων ο Χρυσόστομος και ο Λουκιανός την ανέφεραν κατερειπωμένη. Τελευταία μνεία σ΄αυτήν κάνει ο Ιεροκλής κατά την 6η εκατονταετηρίδα. Τα ερείπια της Πέλλας περιεγράφησαν και από τους περιηγητές Leak, F. Beauzour, Cousinery, M.Delacoulonche καθώς επίσης και κάποιοι άλλοι.
  Το σχέδιο της ερειπωμένης πόλης δεν μπορεί κανείς να το κατοπτεύσει από την κωμόπολη Γενί Κιοϊ που βρίσκεται μισή ώρα προς νότο. Όλες οι κωμοπόλεις που βρίσκονται γύρω από την Πέλλα κάποιες από τις οποίες είναι και το Σάριλι, το Κοφάλοβο, το Βοξασί, το Πέτροβο, το Τσαουσλί, το Αγκαλάρι, και η Γιαννιτσά που περιέχουν λείψανα των οικοδομημάτων της Πέλλας.
  Ανατολικά των Αγίων Αποστόλων διέρχεται κάποιος το ρεύμα Κονίκοβα, που πηγάζει από τις ανατολικές υπώρειες του Παΐκ και το οποίο ρέει παραπλεύρως του Αξιού για να χυθεί στον Λουδία. (Isambert ,σ.46)
• Μετά από πορεία μιας ώρας και ενός τετάρτου ανατολικά των Αγίων Αποστόλων φτάνουμε στο Μισίρ Μπαμπά, τις αρχαίες Ιχναί κατά τον Delacoulonche, μια περιώνυμη πόλη για την λατρεία της Θέμιδος και του Απόλλωνα. Η ίδια αυτή κώμη βρίσκεται σε ένα τεχνητό ύψωμα το οποίο ήταν μάλλον κάποιο μακεδονικό οχυρό. (Isambert, σ.46)

• Στα μέσα του δρόμου ανάμεσα στο τεχνητό ύψωμα και το Αλά κλισέ βρίσκονται τύμβοι, ο ένας κοντά στο δρόμο στα δεξιά και πέντε ακόμα σε μία γραμμή.(Leake,τομ.ΙΙΙ,σ. 260)

• Ο λόφος κοντά στο Αλά κλισέ είναι ένας σωρός από χώμα πάνω σε ένα βράχο, καλυμμένο τριγύρω με ένα λεπτό στρώμα μούχλας. (Leake,τομ.ΙΙΙ,σ. 260)

• Η πεδιάδα ανάμεσα στη Θεσσαλονίκη και το Αλά κλισέ είναι πολύ καλά καλλιεργημένη και κατοικημένη όπως αυτή στις Σέρρες. Στο δρόμο συναντήσαμε μόνο κάποια καραβάνια.(Leake,τομ.ΙΙΙ,σ. 260)

• Το Aλά κλισέ – που στα τουρκικά σημαίνει “η εκκλησία του Θεού” – ονομάζεται από τους Έλληνες “στους Αποστόλους” και από τους Βούλγαρους Ποστόλ. Το χωριό περιλαμβάνει 40 με 50 φτωχικά σπίτια, που ανήκουν στον Σελίμ Μπέη της Θεσσαλονίκης, ο οποίος διατηρεί εδώ έναν Αλβανό Σούμπαση και μία μικρή φρουρά. Το χωριό δε βρίσκεται στο δρόμο για τα Γιαννιτσά αλλά μισό μίλι στα δεξιά του. (Leake, τομ. ΙΙΙ , σ. 261)

• Στον δρόμο από το Αλά κλισέ προς τον κύριο δρόμο, τα χωράφια είναι καλυμμένα με απομεινάρια αρχαίων κτισμάτων και αρχαίας κεραμικής, όπως παρατηρείται σε ελληνιστικές πόλεις.(Leake, τομ. ΙΙΙ, σ. 261)

• Τα λουτρά της Πέλλας απέχουν 50 λεπτά από τα Γιαννιτσά.Σε απόσταση δυο μιλίων από τον τελευταίο τύμβο της Πέλλας είναι το χωριό Αλατζά ουσλούκ, το οποίο κείται στους πρόποδες του βουνού.(Leake,τομ.ΙΙΙ,σ. 266)

• Το βουνό που υψωνόταν πίσω από την Πέλλα και τα Γιαννιτσά, οı Βούλγαροι το αποκαλούν Πάικο ενώ οι Έλληνες βουνό των Γιαννιτσών. (Leake, τομ. ΙΙΙ, σ. 268)

• Κατάλοιπα της ελληνιστικής εποχής, όπως οικοδομικά τετράγωνα από πέτρα και αρχιτεκτονικά σπαράγματα απαντώνται στους δρόμους αλλά και στο νεκροταφείο των Γιαννιτσών.Η πόλη χτίστηκε και επισκευάστηκε με λάφυρα παρμένα από την Πέλλα.(Leake,τομ.ΙΙΙ,σ. 268)

• Τμήματα από αρχαία μνημεία της Πέλλας αγοράστηκαν από τους Τούρκους και χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή επιτύμβιων μνημείων.(Leake,τομ.ΙΙΙ,σ. 269)

• Την Πέλλα ο αυτοκράτορας Διοκλητιανός για ένα μικρό χρονικό διάστημα την ονόμασε Διοκλητιανούπολη.(Leake,τομ.ΙΙΙ,σ. 277)

• Το Κίτιον βρισκόταν ανάμεσα στην Πέλλα και τη Βέροια.Αυτό μπορούμε να το συμπεράνουμε από το γεγονός ότι ο βασιλιάς Φίλιππος έκανε μία θυσία στην Αλκίδημο Αθηνά στην Πέλλα λίγο πριν συναντήσει το στρατό του στο Κίτιον. (Leake,τομ.ΙΙΙ,σ. 289)

• Στην επιτομή του 7ου βιβλίου του Στράβωνα, έχει διατυπωθεί η άποψη ότι η λίμνη της Πέλλας διαμορφώνεται από ένα ρέμα που αποκλίνει από τον Αξιό. Η θεωρία αυτή μπορεί να χαρακτηριστεί βάσιμη μόνο αν υποθέσουμε ότι οι πηγές της Πέλλας και του Παλαιοκάστρου απορρέουν από τον Αξιό μέσω των βουνών. Αλλά αυτό θα ήταν ένα τόσο ασυνἠθιστο φαινόμενο, που δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί πιθανό. Μόνο σε περίπτωση εύρεσης ενός παραπόταμου του Αξιού ρέοντος στην άλλη πλευρά του ποταμού θα μπορούσε να θεωρηθεί πιθανή η υπόθεση. Ακόμα και αν ήταν αλήθεια, θα μπορούσε η ποσότητα του νερού να είναι ανάλογη των αναγκών της, καθώς η λίμνη της Πέλλας τρέφεται όχι μόνο από τις πηγές της Πέλλας και του Παλαιόκαστρου αλλά ακόμα από το Μογλενίτικο, τα ποτάμια των Βοδενών και της Νάουσας και από πολλούς μικρότερους χειμάρρους.(Leake,τομ.ΙΙΙ,σ. 289)

• Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού όταν το έλος υποχωρεί από το τωρινό του επίπεδο μπορούν να ανιχνευθούν κάποια απομεινάρια ενός καναλιού από το ύψωμα του Αλά κλισέ. Σχετικά με το λιμάνι δεν είναι δυνατό να εντοπιστούν κάποια από τα υπολείμματά του αλλά ούτε και να διαπιστώσω πως ο Μ. Beaujour εντόπισε κάποια σχέση με το αντίστοιχο των αρχαίων χρόνων.(Leake,τομ.ΙΙΙ,σ. 265)

• Ο ιστορικός έχει προφανώς παραλείψει να αναφέρει ότι ο Αλέξανδρος επέστρεψε στην Πέλλα πριν πληροφορηθεί την εξέγερση των Θηβών. Με βάση αυτή την εικασία ο δρόμος θα οδηγούσε στο Πελίναιο μέσω του κέντρου, πρώτα στην Εορδαία και μετά στην Ελίμεια, όπως διηγείται ο Αρριανός.(Leake, τομ.ΙΙΙ, σ. 325)

• Στα δεξιά του Σινιάτσικου φαίνεται το Περιστέρι, το οποίο συνορεύει με τις πεδιάδες του Εριγώνα και των Μπιτολίων.Στα βορειοανατολικά υψώνεται το σπουδαίο βουνό Δοξά ή Βέρμιο και στα δεξιά του φαίνεται ο Βελβεντός ή Βελβεδός, μια πόλη 300 σπιτιών, η οποία,παρόλο που είναι γνωστή για τον μιναρέ της, κατοικείται κυρίως από Έλληνες. Ο Βελβεντός απέχει 3 ώρες από τα Σέρβια, με τα οποία βρίσκεται στο ίδιο βουνό. Τοποθετείται δε στην ίδια γραμμή με τη μεγάλη χαράδρα του Αλιάκμονα, μέσω του οποίου επικοινωνεί με το βουνό της Πέλλας.(Leake, τομ.ΙΙΙ, σ. 332)

• Την πτώση της Πύδνας ακολούθησε η παράδοση της Πέλλας και της Αμφίπολης στον Κάσσανδρο. (Leake, τομ.ΙΙΙ, σ. 434)

• Πέρα από τη λίμνη της Πέλλας, το παράκτιο τμήμα της πεδιάδας περικλείει μια μακρά σειρά από λίμνες, ξεκινώντας από το Ελευθεροχώρι και φθάνοντας σχεδόν μέχρι τη Θεσσαλονίκη. (Leake, τομ.ΙΙΙ, σ. 436)

• Ο ενισχυμένος χείμαρρος, που σχηματίζεται από τον Λουδία και τον Αξιό είναι ακόμη πλωτός μέχρι τη λίμνη και, πιθανόν, μέχρι την Πέλλα, όπως ήταν κατά την αρχαιότητα. (Leake, τομ.ΙΙΙ, σ. 437)

• Ο Σιτάλκης αντί να προχωρήσει προς τον Κύρρο και την Πέλλα στράφηκε στα αριστερά και λεηλάτησε τη Μυγδονία, την Κρεστονία και τον Ανθεμούντα χωρίς να εισβάλει στη Βοττιαία και την Πιερία.
  Με βάση προηγούμενες γνώσεις, σχετικές με την κατάσταση στη Σιντίκη, την Ειδομένη και την Πέλλα, τεκμαίρεται ότι οι Θράκες εισέβαλαν στη Μακεδονία από την πεδιάδα των Σερρών, η οποία τότε θεωρείτο τμήμα της Θράκης. (Leake, τομ.ΙΙΙ, σ. 443)

• Από την Ειδομένη οι Θράκες κατέβηκαν την κοιλάδα του Αξιού, ώσπου έφτασαν στη μεγάλη παραθαλάσσια πεδιάδα, ανατολικά της Πέλλας. Σε εκείνο το σημείο στράφηκαν στα αριστερά, προς τη Θεσσαλονίκη.
  Η Γορτυνία και ο Ευρωπός, οι οποίες εμφανίζονται ανάμεσα στην Ειδομένη και τις πεδιάδες του Κύρρου και της Πέλλας, τοποθετούνται από τον Πτολεμαίο, μαζί με την Ειδομένη, στην Ημαθία. Είναι πιθανόν αυτές οι πόλεις να βρίσκονταν, όπως η Ειδομένη στη δεξιά όχθη του Αξιού.
  Ο Ιεροκλής συγκαταλέγει τον Ευρωπό και την Αλμωπία στις πόλεις της υπατικής Μακεδονίας, μια περιφερειακή διαίρεση που περιλάμβανε τη Θεσσαλονίκη και την Πέλλα. (Leake, τομ.ΙΙΙ, σ. 444)

• Η απόσταση της Απολλωνίας από την Όλυνθο, όπως δηλώνει και ο Ξενοφώντας και η περίπτωση του να μην βρίσκεται προς την Άκανθο- όπως η αφήγησή του αποδεικνύει-οδηγεί στην τοποθέτηση κοντά ή μέσα στον Πολύγυρο, όπου η παλιά Απολλωνία, είναι η πρωτεύουσα της Χαλκιδικής. Η Σπάρτωλος φαίνεται από τις εμπορικές συναλλαγές που αναφέρονται από τον Θουκυδίδη, ότι δεν βρισκόταν τόσο μακριά από την Όλυνθο όσο η Απολλωνία, όπως επιβεβαιώνεται από τον Ισσαίο, που την περιγράφει ως Σπάρτωλο των Ολυσίων ή ως περιφέρεια της Ολύνθου. Ως συνέπεια των καταγγελιών των Απολλώνιων της Χαλκιδικής και των Ακανθίων, οι Λακεδαιμόνιοι έστειλαν στράτευμα εναντίον της Ολύνθου, το οποίο, αφού έχασε δύο από τους διοικητές του, τα κατάφερε στην τέταρτη εκστρατεία,το 379 π.Χ. και υπέταξε την πόλη. Όταν η Όλυνθος έγινε τμήμα της Χαλκιδικής, δεν έκανε καμία εντύπωση που η παραθαλάσσια της θέση, προκάλεσε τη δύση της αρχαίας πρωτεύουσας.Ήταν μετά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο όταν η Όλυνθος έγινε μια από τις μεγαλύτερες πόλεις στην Ελλάδα,που έκανε επιτυχή πόλεμο με την Μακεδονία, πήρε την Πέλλα από τον Αμύντα και ήταν τόσο μεγάλης σημασίας για το στράτευμα που ηγείτο,ώστε όταν υποβιβάστηκε από τον Φίλιππο ακολουθήθηκε από τριάντα δύο ακόμα πόλεις. (Leake, τομ. ΙΙΙ, σ. 459)

• Η τρίτη περιφέρεια περιγράφεται πολύ καθαρά να οριοθετείται από τη θάλασσα, από τον Αξιό και από τον Πηνειό, από τις τρεις μεριές, περιλαμβάνοντας τις πόλεις Πέλλα, Έδεσσα και Βέροια και να εκτείνεται βόρεια ως το όρος Βόρας. Τα όριά του είναι τέτοια ώστε ήταν το μόνο από τις τρεις επαρχίες που δεν ήταν σε επικοινωνία με τους βαρβάρους, οι πλησιέστεροι εκ των οποίων ήταν οι Δάρδανοι. Από εκεί το όρος Βόρας που δεν αναφέρεται από κανέναν άλλο συγγραφέα, εμφανίζεται ως η κορυφή βόρεια των Βοδενών, ένας από τους κυρίως συνδέσμους με τον Όλυμπο ή την ανατολική αλυσίδα, της οποίας οι υπόλοιπες κορυφές είναι το Βέρμιο, τα Πιέρια, ο Όλυμπος, η Όσσα και το Πήλιο. Αυτή η μεγάλη κορυφογραμμή ήταν σε μια βόρεια κατεύθυνση στη διακλάδωση του Εριγώνα και του Αξιού. Εδώ άρα, τελειώνει η Τρίτη Περιφέρεια και έτσι η Παιονία παρεμβάλλεται ανάμεσα στο βόρειο άκρο της τρίτης περιφέρειας και των Ιλλυρίων. Οι Παίονες στα δυτικά του Αξιού, ήταν εξαίρεση στον κανόνα δοσμένοι στην επέκταση της τρίτης περιφέρειας καθώς εκτείνονταν πάνω από το όρος Βόρας στα βορειοδυτικά. Το τμήμα της Παιονίας που διαχωρίστηκε από το υπόλοιπο της χώρας και αποδόθηκε στην Τρίτη Μακεδονία ενώ το υπόλοιπο τμήμα ανήκε στη Δεύτερη, βρισκόταν χαμηλά στον Εριγώνα κοντά στους Στόβους και αυτή η πόλη είχε οριστεί να είναι ο τόπος της εναπόθεσης του αλατιού, που πουλιόταν στους Δάρδανους, το μονοπώλιο του οποίου είχε δοθεί στην Τρίτη Μακεδονία.(Leake, τομ. ΙΙΙ, σ. 484-485)

• Το πολεμοχαρές έθνος των Βεττών που αναφέρεται μαζί με την Πέλλα, την Έδεσσα και τη Βέροια καθώς αποτελεί τμήμα της τρίτης περιφέρειας, είναι προφανώς οι Βοττιαίοι και αυτή η νύξη σε αυτούς, δείχνει ότι ήταν ακόμη κάποιας σημασίας και συμφωνεί με την εμφανή ημερομηνία των νομισμάτων τους. Η χαλκιδικιώτικη Βοττιαία είχε εξαφανιστεί από καιρό. Μαρτυρίες από νομίσματα που συμπίπτουν με τον Πολύβιο και τον Στράβωνα δείχνουν ότι οι μεγάλες παραθαλάσσιες πεδιάδες μετά τη ρωμαϊκή κατάκτηση χωρίστηκαν ανάμεσα στους Βοττιαίους και τους Αμφαξίους. Η κύρια περιοχή των τελευταίων όπως μαθαίνουμε από τον Πτολεμαίο ήταν η Θεσσαλονίκη ενώ των πρώτων ήταν η Άλωρος. Η δύναμη του φιλοπόλεμου γένους των Βοττιαίων πήγαζε από τη διασταύρωση των ποταμών και ελών ενώ ως φυσικές άμυνες είχαν διατηρηθεί στην ίδια θέση κάποιοι αμιγείς ελληνικοί πληθυσμοί μέχρι σήμερα εν μέσω Βούλγαρων και Τούρκων.
  Εκεί υπάρχει ένα ασημένιο τετράδραχμο με το θρύλο “Μακεδόνων δευτέρας”, κομμένο πιθανώς στη Θεσσαλονίκη, της οποίας πόλης κανένα νόμισμα με το όνομά της δεν βρέθηκε παλιότερα από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Το ασήμι των ορυχείων του Νισβόρου ίσως να προμήθευσε τη νομισματοκοπεία της Δεύτερης Μακεδονίας. Δεν ανακαλύφθηκαν καθόλου ασημένια νομίσματα στην Τρίτη και Τέταρτη Μακεδονία ούτε είναι γνωστό εάν κάποια από αυτές τις περιοχές κατείχε ορυχεία. Το μόνο νόμισμα που έκανε νύξη στην Τετραρχία πέρα από αυτά που ήδη αναφέρθηκαν, είναι ένα μικρό μπρούντζινο νόμισμα τόσο σπάνιο που συνάντησα μόνο ένα. Φέρει την επιγραφή “Μ. Τετάρτης” και έχει στη μια πλευρά τους Διόσκουρους έφιππους και από την άλλη το κεφάλι της Αθηνάς. Υπάρχει ένα ακόμη νόμισμα της Τέταρτης Μακεδονίας στο Μουσείο του Καίσαρα, με το κεφάλι του Δία στη μια όψη και στην άλλη όψη το συνήθη μακεδονικό τύπο ενός ροπάλου με στεφάνι βελανιδιάς, με το θρύλο Μακεδόνων τετάρτης. Πρέπει να αναφέρουμε από τον Λίβιο ότι αυτά κόπηκαν στην Πελαγονία.
  Η σπανιότητα αυτών των νομισμάτων της μακεδονικής τετραρχίας εκτός από αυτά που κόπηκαν στην Αμφίπολη, αποδίδεται στην μικρή τους διάρκεια. Μόνο 18 χρόνια μετἀ από το διάταγμα της Αμφίπολης, ο Ανδρίσκος, που αυτοαποκαλούνταν Φίλιππος, γιος του Περσέα, ανακατάλαβε όλη τη Μακεδονία αλλά νικήθηκε και παραδόθηκε το επόμενο έτος στον Καικίλιο Μέτελλο και οι Μακεδόνες έγιναν υποτελείς, και η χώρα πιθανώς κυβερνιόταν από έναν πραίτωρα όπως και η Αχαΐα μετά την καταστροφή της Κορίνθου, όπου συνέβη δυο χρόνια μετά, το 146 π.Χ. Από τότε μέχρι τη βασιλεία του Αυγούστου οι Ρωμαίοι είχαν το δύσκολο καθήκον της υπεράσπισης της Μακεδονίας απέναντι σε λαούς της Ιλλυρίας και της Θράκης και σε αυτήν την περίοδο δημιούργησαν αποικίες στους Φιλίππους, στην Πέλλα, στους Στόβους και στο Δίο.(Leake, τομ. ΙΙΙ, σ. 486-487)

Δεν υπάρχει περιεχόμενο για τον συγκεκριμένο περιηγητή για να καταχωρηθεί.

Δεν υπάρχει περιεχόμενο για τον συγκεκριμένο περιηγητή για να καταχωρηθεί.

Δεν υπάρχει περιεχόμενο για τον συγκεκριμένο περιηγητή για να καταχωρηθεί.

Δεν υπάρχει περιεχόμενο για τον συγκεκριμένο περιηγητή για να καταχωρηθεί.

Δεν υπάρχει περιεχόμενο για τον συγκεκριμένο περιηγητή για να καταχωρηθεί.